Әлішер Науаи

Әлішер Науаи – ұлы өзбек ақыны, ойшылы, мемлекет қайраткері және түркі әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі. Ол “Шағатай тілімен” (көне өзбек тілі) жазған өлеңдері арқылы бүкіл түркі әлеміне әдеби мұра қалдырған.

Өмірі мен ғылыми қызметі

Әлішер Науаи 1441 жылы 9 ақпанда Херат қаласында дүниеге келген. Балалық шағынан бастап білімге құштар болып, парсы және араб тілдерінде де еркін жазған. «Хамса» атты бес дастан жазып, өзбек әдебиетін жаңа биікке көтерген. Саяси қызметі Науаи Темір әулеті тұсында жоғары лауазымды қызметтер атқарған. Әділетті саясаткер, жомарт және ғылым мен өнердің қолдаушысы ретінде танылған. 1469–1472 жылдары мөр сақтаушы, 1472–1476 жылдары уәзір, 1487–1488 жылдары Астарбад уәлаятының билеушісі болған. Жастық шағынан таныс Темір әулетінің билеушісі Хұсейн Бойқара Науаиды ерекше құрметтеген. Шығармалары мен мұрасы 1. “Хамса” – бес ұлы дастаннан тұратын әдеби жинақ 2. “Лисан ут-Тайр”, “Махбуб ул-қулуб”, “Мухокамат ул-луғатайн” атты ғылыми-философиялық еңбектер 3. Поэзиялық мұрасы – ғазал, рубай, қасида және басқа жанрлар Даңқы мен символы 🔹 Әлішер Науаи – өзбек халқының мақтанышы және рухани белгісі. 🔹 Оның шығармашылығы ЮНЕСКО тарапынан танылған. 🔹 Түркі халықтары арасында Науаиға арналған әдебиеттер, зерттеулер мен ескерткіштер бар. Мұрасының жалғастығы Қазіргі кезде де Науаидың шығармалары оқытылып, мектептер мен жоғары оқу орындарында зерттелуде. Көптеген елдерде оның ескерткіштері орнатылған. 9 ақпан – Науаидың туған күні ретінде жыл сайын аталып өтеді.