Ali ibn Abu Tolib

Ali ibn Abu Tolib — islom tarixining eng muhim insonlaridan biri bo‘lib, u Muhammad (s.a.v.)ning amakivachchasi, kuyovi va eng yaqin sahobalaridan edi. U to‘rtinchi xalifa bo‘lishi bilan birga, shialar tomonidan birinchi imom sifatida e’tirof etiladi.

Hayoti va faoliyati

Ali bolaligidan Muhammad (s.a.v.) tarbiyasida o‘sgan va ilk musulmonlardan biri bo‘lgan. U Badr, Uhud, Xandaq, Hunayn kabi ko‘plab janglarda qahramonlik ko‘rsatgan. Ali halolligi, jasorati, ilmga bo‘lgan chanqoqligi bilan tanilgan edi.

Xalifaligi

U Usmon ibn Affon vafotidan so‘ng xalifa etib saylandi. Uning davrida musulmon jamiyatida siyosiy nizolar kuchayib, Jamal va Siffin janglari yuz berdi. U bu mojarolarni Qur’on va sunnat asosida hal qilishga harakat qilgan.

Ilm va hikmat sohibi

Ali o‘zining chuqur bilimi, dono so‘zlari bilan mashhur. Uning hikmatlari Nahj al-Baloga asarida jamlangan.

Vafoti va merosi

661-yili Kufa masjidida suiqasdga uchrab, shahid bo‘lgan. Najafdagi qabri musulmonlar ziyorat qiladigan muqaddas joy hisoblanadi. U o‘zidan ilm, adolat va jasorat bilan yo‘g‘rilgan bebaho meros qoldirgan.

Mashhur shaxslar

• Hasan ibn Ali — Aliyning o‘g‘li, Rasululloh (s.a.v.)ning nabirasi va beshinchi imom.
• Husayn ibn Ali — Aliyning o‘g‘li, Karbalo voqeasining markaziy qahramoni, shahid.
• Fatima az-Zahro — Muhammad (s.a.v.)ning qizi va Aliyning rafiqasi.
• Abbas ibn Ali — Aliyning o‘g‘li, Karbalo jangida fidoyiligi bilan mashhur.

Xulosa

Ali ibn Abu Tolib musulmonlar orasida ilm, sadoqat, adolat va tavozelik timsoli sifatida eslanadi. U nafaqat siyosiy, balki ruhiy va axloqiy yetakchi bo‘lgan. Uning merosi asrlar davomida ilhom manbai bo‘lib qolmoqda.