Алишер Навои

Алишер Навои – улуу өзбек акыны, ойчулу, мамлекеттик ишмери жана түрк адабиятынын негиздөөчүлөрүнүн бири. Ал “Чыгатай тилинде” (эски өзбек тили) жазган ырлары аркылуу түрк дүйнөсүнө бай адабий мурас калтырган.

Өмүрү жана илимий ишмердүүлүгү

Алишер Навои 1441-жылы 9-февралда Херат шаарында туулган. Жаш кезинен билимге умтулган, парсы жана араб тилдеринде да эркин жазган. Ал “Хамса” деп аталган беш дастанын жазып, өзбек адабиятын жаңы бийиктикке чыгарган. Саясий ишмердүүлүгү Навои Темурийлер доорунда жогорку мамлекеттик кызматтарды аркалаган. Адилеттүү саясаты, берешендиги жана илимге болгон колдоосу менен таанылган. 1469–1472-жылдары мөөрдар, 1472–1476-жылдары вазир, 1487–1488-жылдары Астарбад дубанынын башчысы болгон. Жаш кезиндеги досу болгон Темурий башкаруучусу Хусейн Бойкаро Навоийди өтө баалап, дайыма кеңешип турган. Эмгектери жана мурасы 1. “Хамса” – беш чоң дастандан турган адабий жыйнак 2. “Лисан ут-Тайр”, “Махбуб ул-кулуб”, “Мухокамат ул-луғатайн” сыяктуу илимий-философиялык эмгектер 3. Поэтикалык мурасы – газел, рубаи, касида жана башка жанрлар Даңкы жана символу 🔹 Алишер Навои – өзбек элинин сыймыгы жана руханий белгиси. 🔹 Анын чыгармалары ЮНЕСКО тарабынан таанылган. 🔹 Түрк тилдүү элдерде Навоийге арналган адабияттар, изилдөөлөр жана эстеликтер бар. Мурасынын уландысы Бүгүнкү күндө дагы Навоийдин чыгармалары мектептерде жана жогорку окуу жайларында үйрөтүлүп келет. Анын эстеликтери көптөгөн өлкөлөрдө орнотулган. Жыл сайын 9-февраль — Навоийдин туулган күнү катары белгиленет.