Мухаммад

Этимологиясы

Мухаммад ысымы араб тилинен алынган жана “حمد” (хамд) деген түп тамырдан келип чыккан. Анын мааниси — “мактоо”, “даңазалоо”. Бул ысым сөзмө-сөз “мактоого татыктуу”, “ар дайым макталган”, “даңкталган” дегенди билдирет. Куранда бул ысым төрт жолу түз формада (Мухаммад 2-аят, Али Имран 144, Фатх 29, Ахзаб 40) жана бир жолу “Ахмад” формасында (Сафф 6-аят) айтылган. Арабча жазылышы: مُحَمَّدٌ.

Жайылышы

Мухаммад — дүйнө жүзүндө эң кеңири тараган эркек ысымдардын бири. Айрыкча Индонезия, Пакистан, Бангладеш, Индия, Түркия, Иран, Египет, Сауд Арабия сыяктуу мусулман калкы басымдуу өлкөлөрдө кеңири колдонулат.

Борбордук Азиядагы мамлекеттерде — Кыргызстан, Өзбекстан, Казакстан, Түркмөнстан, Тажикстан — бул ысым өзгөчө урмат менен айтылат. Кыргызстанда Мухаммадали, Нурмухаммад, Мухаммадий сыяктуу кошмо ысымдар да кеңири таралган.

Европада — Улуу Британия, Франция, Германия сыяктуу өлкөлөрдө да бул ысым жаңы төрөлгөн уул балдарга эң көп берилүүчү ысымдардын катарында.

Ысымдын урматы

Бул ысымдын дүйнө жүзүндө кадыр-баркка ээ болушунун негизги себеби — пайгамбарыбыз Мухаммад (саллаллаху алейхи васаллам)дын ысымы болушунда. Мусулмандар балдарына бул ысымды берип, береке, дуба жана руханий байланышты каалашат.

Исламдагы орду

Исламда “Мухаммад” ысымы эң улуу жана урматталуучу ысым болуп саналат. Бул ысым аталганда мусулмандар көп учурда “саллаллаху алейхи васаллам” деген сөздөрдү кошуп айтышат. Хадистерде бул ысымдын улуулугу жана берекеси өзгөчө баса белгиленет.

Статистика

Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитетинин маалыматына ылайык, Мухаммад ысымы акыркы жылдары жаңы төрөлгөн эркек балдардын арасында алдыңкы орунда турат.

2023-жылы Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарында бул ысым эң көп коюлган ысымдардын бири болгон. Айрыкча Мухаммадали, Мухаммади, Нурмухаммад сыяктуу арабча-түркчө кошмо ысымдар кеңири колдонулат.

Бул ысымга карата өзгөчө урмат-сый көрсөтүлөт, анткени ал ислам дининде эң акыркы пайгамбардын ысымы болуп саналат.

Формалары жана түрлөрү

“Мухаммад” ысымы ар түрдүү тилдерде жана аймактарда көптөгөн формаларга ээ. Кыргызстанда жана башка түрк элдеринде кеңири тараган айрым варианттары: Мухаммад, Нурмухаммад, Мухаммадали, Мухаммадий, Ахмад, Махмуд.

Кээ бир учурларда эл арасында Маммад, Мамат сыяктуу кыскарган формалар да кездешет, бирок булар көбүнчө бейрасмий түрдө колдонулат.