Рустам

Этимологиясы

Рустам ысымы байыркы парсы тилиндеги “Raos-tahm” же “Rōstām” формаларынан келип чыккан. Анын мааниси “алып жигит”, “баатыр”, “жеңилбес” же “кудуреттүү адам” дегенди түшүндүрөт. Рустам образы өзгөчө Абу-л-Касим Фирдоусинин “Шахнаме” чыгармасында кездешет, анда ал Иран менен Туран ортосундагы салгылаштарда жеңилбес баатыр катары сүрөттөлөт. Ошондой эле, XV–XVI кылымдардагы өзбек элдик эпосунда баяндалган “Рустамхан” дастанында да ушул атты каарман тууралуу айтылат. Кыргыз тилинде бул ысым Рүстам жана Рустем түрүндө да колдонулат.

Жайылган аймактар

Рустам ысымы негизинен Иран, Тажикстан, Ооганстан, Борбор Азия өлкөлөрүндө жана Россиянын айрым аймактарында кездешет. Борбор Азияда бул салттуу эркек балдардын ысымдарынын бири болуп эсептелет жана кеңири таралган.

Мааниси

Бул ысым эрдик, кайраттуулук, күч жана мекенчилдик сыяктуу түшүнүктөрдү камтыйт. Рустам ысымын алып жүргөн адамдардан күчтүү эрк, туруктуулук жана адилеттүүлүк сапаттары күтүлөт. Ошондой эле, ал Чыгыш адабиятында улуттук баатыр образын чагылдырган символ катары бааланат.

Статистикасы

Рустам ысымы Кыргызстанда жана коңшу өлкөлөрдө кеңири тараган. Айрым маалыматтар боюнча, Казакстанда бул ысым болжол менен 12 000 жолу (Рустем), 10 000 жолу (Рустам) жана 2 200 жолу (Рүстем) катталган.

Белгилүү адамдар

• Рустам мырза – Темир доорунун шахзадаларынын бири. Омаршах мырзанын экинчи уулу. Ирак жана Парсы башкаруучусу (1414—1424). 1403-жылы Амир Темир Рустам мырзага Исфахан башкаруусун берген.
• Рустам Паша (1500–1561) — Осмон империясынын улуу вазири, султан үй-бүлөсүнүн күйөө баласы.
• Рустам Касымжанов — эл аралык шахмат гроссмейстери, 2004–2005-жылдары ФИДЕ версиясы боюнча шахматтан дүйнө чемпиону.

Түрлөрү

Рүстам, Рустам, Рустем, Рустамхан